Dwangarbeid aan het Oostfront

Van Wijk aan Zee naar Kiviõli

Vanaf 1 juni 1942 zijn er door Organisation Todt in Wijk aan Zee verdedigingswerken gebouwd als onderdeel van de Atlantikwall. Voor deze werkzaamheden zijn er Nederlandse dwangarbeiders ingezet. Een deel van deze dwangarbeiders zijn later vanuit Wijk aan Zee via Berlijn in Estland te werk gesteld.

In Wijk aan Zee zelf, onderdeel van ‘Festung IJmuiden’, zijn er verdedigingswerken langs de kust gebouwd. In totaal zijn er in en rond Wijk aan Zee ± 90 bunkers gebouwd waaronder een ‘Mammut’ radarbunker.

Radarbunker Wijk aan Zee

In 1943 kwamen er steeds meer arbeiders aangetrokken door de Organisation Todt voor het realiseren van de Atlantikwall. Arbeiders kwamen overal vandaan, bijvoorbeeld een groep mannen die werkten in Overschie aan de weg tussen Rotterdam en Delft (Zie de oorlogservaringen van Dhr. de Krom). Waar deze groep mannen werkten is niet bekend en onderzoek in de archieven van de gemeente Beverwijk leverden helaas niet veel informatie op.

Heliomare

Dwangarbeiders waren in Wijk aan Zee ondergebracht in het zieken en/of geestelijk verzorgingstehuis Heliomare. Hoe de omstandigheden daar precies waren is niet bekend, maar een bron meldde dat er weinig bewaking was. Gehuwde mannen mochten bezoek ontvangen van hun gezin en er waren zelfs meisjes van plezier. Hieruit kunnen we opmaken, zeker in de beginperiode, dat de leefomstandigheden goed waren. In totaal zijn er in Wijk aan Zee ±  90 bunkers gebouwd. In 1944, na de geallieerde invasie in Frankrijk, zijn de werkzaamheden gestopt en zijn de dwangarbeiders afgevoerd naar een onbekende bestemming.

Duitsland

Voor enkele dwangarbeiders kwam in het voorjaar van 1943 al een einde aan de werkzaamheden in Wijk aan Zee. Na een aanval van de RAF op enkele dammen in Duitsland waren er met spoed dwangarbeiders nodig om deze dammen weer te repareren. Deze dammen waren cruciaal voor het drinkwater en koelwater van de Duitse wapenindustrie. De mannen die aangesteld waren om naar Duitsland te gaan zijn via Schoorl op transport gezet naar Duitsland.

Estland

Een deel van de dwangarbeiders heeft nooit gewerkt aan de reparatie van de dammen. Deze mannen zijn na een kort verblijf in Berlijn op transport gezet naar Kiviõli in Estland, waar zij voor Organisation Todt verschillende werkzaamheden hebben uitgevoerd.

Wijk aan Zee en Kiviõli liggen ongeveer 2200 km van elkaar verwijderd. Gebeurtenissen tijdens de oorlog brachten mannen vanuit Wijk aan Zee in Kiviõli. Een stadje in Estland waar waarschijnlijk nog nooit iemand van had gehoord.

Hier werkten deze mannen voor Organisation Todt wat laat zien hoe groot en machtig deze organisatie eigenlijk was. Uit alle delen van Europa wist men dwangarbeiders op de meest uiteenlopende plaatsen te krijgen. In Estland had Organisation Todt verschillende locaties waar dwangarbeiders te werk gesteld zijn. Zo had Organisation Todt locaties in sub kampen (w.o. Klooga) van het concentratiekamp Vaivara. Dit was bepalend voor gebeurtenissen aan het einde van de oorlog.

https://www.dwangarbeidaanhetoostfront.nl

https://www.cdvandt.org/mammut-new-findings.htm